Waarom?
In dit derde van dit drieluik gaat het over het kerndoel digitale geletterdheid met de concepttitel: “De digitale maatschappij, leerling en technologie”. Zoals Maartje Couck (2023), deelnemer Kerndoelenteam, vertelt in een interview, zorgen de actuele kerndoelen er straks voor dat leerlingen in heel Nederland niet alleen passieve ontvangers zijn van steeds meer digitale processen en producten, maar ook actief en creatief deelnemen aan de samenleving’.
In dit kerndoel gaat het over de relatie van jou als persoon met digitale technologie en de maatschappij met digitale technologie. Wat maakt dit kerndoel anders dan kerndoel 1? Waar we in kerndoel 1 ons richten op een basis van vaardigheden om zelfredzaam te kunnen zijn, richten we ons in kerndoel 3 op je centrale positie gebruikmakend van kennis en kunde in een gedigitaliseerde maatschappij. Denk aan digitale fitheid, digitale balans en mediawijsheid.
Het is belangrijk dat je als persoon weet hoe je volgens een Digitale balans en fitheid kan leven. Een kenniswerker moet niet harder werker, maar slimmer.
Wat is digitale fitheid? – Interview met Martijn Aslander from martijn aslander on Vimeo.
- Digitale Fitheid – framework bestaat uit:
- 1 – Digitaal bewustzijn – Welke invloed heeft de netwerk- en informatiesamenleving op jouw werk en leven?
- 2 – Digitale hygiëne -Digitale hygiëne kan gaan om de beveiliging van je computer, zoals passwords en tweefactor-authenticatie, maar ook om het maken van backups en tijdige updates. Bovendien is het bij digitale hygiëne belangrijk om je eigen en elkaars focus te bewaken door digitaal op te ruimen en afspraken te maken over zaken zoals e-mail.
- 3 – Digitale vaardigheden – Gebrek aan digitale vaardigheden kost een gemiddelde kenniswerker minimaal 200(!) uur per jaar. Dat is tijd, maar ook energie en slagkracht die met digitale vaardigheden is terug te winnen. Digitale vaardigheden is steeds weten welk digitaal gereedschap relevant is, hoe het werkt én welk gereedschap je het beste kunt gebruiken.
- 4 – Persoonlijk kennismanagement – Als het om geld gaat zorgen we dat het liquide en daarmee snel inzetbaar is. Maar een andere krachtige vorm van kapitaal, informatie, zit vaak ‘verstopt’ in documenten, mappen of submappen. Daardoor is te veel van onze kennis op het moment dat het ertoe doet niet voorhanden. Persoonlijk kennismanagement gaat veel verder dan de zoektijd verkleinen. Laat je eigen ideeenmachine weer werken!
- 5 – Persoonlijke groei met behulp van technologie – Als je met veel meer gemak informatie kunt opslaan, bewerken en terughalen kun je tot inzichten komen die anders onmogelijk waren. Bovendien kun je technologie dingen laten doen waar je zelf niet zo goed in bent…
Doe de zelftest Digitale Fitheid
Digitale balans
Welke rol spelen media in jouw leven? Schermen zijn leuk, maar kunnen ook veel van je vragen. Je kunt de balans opmaken door te kijken naar je gezondheid. Stel jezelf bijvoorbeeld de volgende vragen: Slaap ik voldoende? Hoe is het contact met mijn vrienden? Lukt het om tijd voor mezelf te nemen?
Wat is digitale balans?
Digitale balans gaat over het zó indelen van je tijd, dat je je er goed en gezond bij voelt. Met en zonder digitale media, zoals smartphones, laptops, tablets en games. Wat de juiste balans is, is voor iedereen anders, en je kunt het beste zelf bepalen wat goed voor je is.
Om hierbij te helpen brengen we met het Digitale Balans Model in beeld wat er nodig is om gezond door het leven te gaan.
Het model is ontwikkeld door Netwerk Mediawijsheid en het Trimbos-instituut, en werkt als een spiegel. Door je eigen gezondheid op drie vlakken te beoordelen, kun je bepalen hoe deze balans bij jou is.
Hoe?
Hoe pak je dit nu aan in de klas? Ten eerste zorg dat je zelf een rolmodel kan zijn. Je leerlingen zullen je gedrag of je mening namelijk kritisch bekijken. Maar ze wegen ook de voor- en nadelen af om zelf aan de slag te gaan met hun Digitale balans. De leerlijn Mediawijsheid kan je daarin helpen. Mediawijsheid, volgens netwerk Mediawijzer, is de verzameling competenties die je nodig hebt om je bewust, kritisch en actief te kunnen bewegen in de mediasamenleving. Het model geeft grafisch weer hoe je (van binnen naar buiten) als persoon in de samenleving handelt met media op allerlei onderwerpen.
Het is dus interessant om met je leerlingen te bespreken welke activiteiten en interactie ze nog steeds analoog doen en welke via de digitale kanalen gaat.
Sommige vriendengroepen doen tegenwoordig aan een social detox challenge. Dat betekent dat ze 30 dagen geen digitale communicatie hebben. Dat gaat van Whatsapp tot aan het bekijken van social media. https://www.mediawijsheid.nl/digitaledetox/
En wat doet het uiteindelijk voor je? Wat heb je met de vrijgekomen tijd gedaan? Hoe liep je communicatie met je vrienden dan wel? En uiteindelijk, wat blijf je na 30 dagen aan gedrag behouden?
Wat?
Lessen met leerlingen over Mediawijsheid en Mediagebruik gaan in de basis over content halen en dat beoordelen en verwerken. Maar onderschat ook niet de kracht van content brengen. Als een leerling content maakt, zal het rekening moeten houden met allerlei aspecten zoals de geschikte woordkeus en beelden voor de beoogde doelgroep.
Een interessant mediavaardigspel kun je hier vinden: https://www.mediavaardig.nl/docentenspel/
Video’s van Hoe? Zo! Mediawijs! https://www.hoezomediawijs.nl/
En tot slot nog een tip: maak samen met je leerlingen van je school een internetprotocol. Zo creëer je gedragen verantwoordelijkheid. En iedere gouden weken kun je de afspraken weer hereiken. https://www.hoezomediawijs.nl/onlineomgangsvormen/