Een drieluik over de digitale sprong, met hakken over de sloot 2/3

Na een periode van schoolsluitingen en heropeningen leek het erop dat de zomer van 2021 de mooiste ooit zou worden. En na de zomer werd het nieuwe schooljaar gestart. De schriften werden weer van een naam voorzien en de potloden stonden geslepen klaar!

Wat zouden de leerkrachten geleerd hebben van de digitale sprong en meegenomen hebben naar de nieuwe tijd? Ik zag dat de boeken weer uit de kast werden gehaald en dat eerder gebruikte educatieve software niet meer werd ingezet. Het zal toch niet waar zijn? Ging de fysieke school weer op oude voet verder…?

En dan volgen in november 2021 de berichten zich in een snel tempo op totdat de scholen zelfs vervroegd met kerstvakantie worden gestuurd. En de reactie in de scholen laat zich raden. Opnieuw staan de meest flexibele leerkrachten die de digitale sprong gemaakt hebben aan de overkant van de sloot te glimlachen. En die anderen? Staan zij nog aan de andere walkant? Doen ze poging om eerder kennis in praktijk te brengen? En komen ze met hakken over de sloot of halen ze een paar natte voeten.

Waarom vervallen we weer in onze oude patroon?

Als we Jan Rotmans vragen, waarom we in onze oude patroon vervallen, dan heeft hij een duidelijk antwoord. Misschien moet ik Jan Rotmans even bij je introduceren? Jan Rotmans is hoogleraar aan de Erasmusuniveriteit in Rotterdam. Hij geeft economie en sociologie, gespecialiseerd in transitiekunde. We hebben volgens hem geluk, want we leven in een tijd van verandering. Na het industriële tijdperk zitten we nu precies in de kantelperiode naar het digitale tijdperk. Dat betekent voor mensen loslaten van het oude en omarmen van het nieuwe. Uit zijn onderzoek blijkt dat mensen die vasthouden aan het oude en niet meebewegen in een kanteltijdperk, er niet beter van zijn geworden. We staan in deze tijd van chaos voor allerlei grote maatschappelijke crises (meervoud van crisis) die we gezamenlijk moeten oplossen.

Wanneer zijn we dan uit zo’n tijd van chaos? Wanneer 25% van de bevolking de vernieuwing omarmt en meebeweegt, zal de kanteling doorzetten.

Wie gaan die problemen voor ons oplossen? In deze tijd van individualisme en welvaart zal dat uit ons zelf moeten komen. Het is nog nooit bewezen dat de machthebbers of overheid de kanteling in hebben gezet. Het zijn de kleine burgerinitiatieven, die een beweging in gang zetten. We leven namelijk in een tijd met netwerken, die als zwermen bewegen. Ieder individu heeft zijn eigen talenten en kwaliteiten, waarmee je deel kan nemen aan een netwerk. En is de klus geklaard, dan zwerm je verder. Andersom werkt het ook. Denk aan een YouTuber, die een oproep doet aan zijn miljoenen volgers. Zo zorgde de groep TikTokkers ervoor dat een stadion half leeg was, tijdens de Trump’s promotietour. Ben jij ook iemand die er over nadenkt, hoe jouw onderwijs kan bijdragen aan de mindset van jouw leerlingen, onze toekomstige burgers?

Meer info: https://evolutiegids.nl/jan-rotmans/ en https://maatschapwij.nu/videoportret/jan-rotmans/

In deel 3 van dit drieluik zal ik dieper in gaan hoe het onderwijs zich opnieuw zou kunnen uitvinden.

Gelukkig zag ik afgelopen maanden ook bijv. bovenbouwklassen, die hun digitale platform Google Classroom of Microsoft Teams bleven inzetten voor weektaken. Dat scheelt een flinke stapel papier! Deze leerkrachten zien ook de kracht van hun eigenhandig gemaakte tutorials in. Dit materiaal stellen ze dan ook nu weer beschikbaar via het platform.

Naar mijn mening schreeuwt het onderwijs om verandering in de vorm van een wendbare mentaliteit en acceptatie van digitale middelen. Gelukkig kan de digitale sprong een fundament geven aan het onderwijs.

Welke verbindingen zie ik nu tussen de situatie van mijn zoons, leerlingen en die van leerkrachten (in deel 1)?

Ik zie een vorm van creativiteit en oplossingsgericht denken om toch het doel te bereiken. Die creativiteit is het fundament van de staat van doen. Zo kreeg mijn zoon niet de juiste kennisoverdracht vanuit zijn school en hij ging op zoek naar experts op YouTube. Zijn wereld wordt niet bepaald door gemeentegrenzen. Tutorials zijn de docenten met een pauzeknop en ze zijn bewezen een uiterst krachtig middel. Enkelvoudige verbale kennisoverdracht is minder effectief dan een combinatie van verbale en visuele overdracht, blijkt uit onderzoek.

Uit de rapporten van Kennisnet blijkt dat de kansenongelijkheid vergroot is door deze Coronatijd. Een serieuze uitdaging. Digitale gelijkheid vraagt om meer dan toegang tot digitale bronnen. Dit verlangt van het onderwijs ook meer instructies op digitale vaardigheden. Instructies? Ja, want je kunt er niet vanuit gaan dat jongeren ‘digital native’ zijn. Dat is volgens Paul Kirschner een hardnekkig mythe. Het menselijk brein evolueert namelijk niet snel!

En als derde haal ik graag Gert Biesta aan die de 3 doelen van het onderwijs beschreven heeft: Kwalificatie, Socialisatie, Persoonsvorming.

Heb je al eens afgevraagd waar jij in je onderwijs de prioriteit moet leggen? ? We zien in Nederland al jaren dat de aandacht van het systeem steeds meer op Kwalificatie is komen te liggen. Aan de andere kant zijn de doelen Persoonsvorming en Socialisatie voorwaardelijk om te leren te komen! En wat zagen we in de Coronatijd steeds meer bij de leerlingen? Leerlingen kwamen thuis tot rust en waren minder mate afgeleid. En ze gingen meer knutselen, schilderen en meer sporten en buitenspelen. Ze voelden de ruimte voor autonomie en eigenaarschap. Dit geeft te denken over wat leerlingen missen in het huidige onderwijssysteem. Als je dit zo hoort, naar welke kant zou je nu de balans van de drie doelen willen laten wijzen :-)?

Gelukkig zijn er initiatieven, zoals de Living Lab Junior van Avans Hogescholen in Breda. Wat begon met kritische vragen, waarom kinderen niet mogen meedenken over de toekomstige samenleving, is nu een beweging met kijk op de toekomst. En heb je gehoord over het Agora onderwijs, dat als een olievlek lijkt te verspreiden?

Of het initiatief van techlabs zoals van Hangar21 in Enschede, waar kinderen op een technische manier gaan nadenken over het oplossen van problemen. De technische oplossingen van de toekomst worden gecreëerd met de kinderlijke nieuwsgierigheid van vandaag, is hun slogan.

Ik vind het zelf belangrijk dat kinderen de logica van digitale middelen, sensoren en robitica leren. Vandaar dat ik alweer 5 jaar geleden onze Coderdojo in Ede startte en we hebben ondertussen een vaste club enthousiaste mentoren, die werkzaam in de IT, private-cloud, developer, netwerkbeheer en student HBO ICT zijn. Maandelijks verwelkomen we een grote groep enthousiaste kids!

En wat doe jij? Ben jij ook iemand die er over nadenkt, hoe jouw onderwijs kan bijdragen aan de mindset van jouw leerlingen, onze toekomstige burgers?

Lees in deel 3 hoe onderwijsland zou kunnen meebewegen om de problemen het hoofd te bieden en zich opnieuw zou kunnen uitvinden.

Een drieluik over de digitale sprong, met hakken over de sloot 1/3

Ooit was 50 jaar oud en versleten. Ik ervaar dat nu als een bepaalde senioriteit door diverse ervaringen en opgedane kennis. En ze zeggen dat je op mijn leeftijd ook de wijsheid hebt om vooruit te kijken. Wat zie ik om me heen? In het onderwijs zag ik een digitale sprong door de Coronatijd. Maar wat is de stand van zaken nu en wat gaan de leerkrachten nu doen met de opgedane kennis?

Want is de digitale sprong nu echt gemaakt door iedereen? Of wordt de sloot toch elk jaar weer breder? Na 20 jaar digitalisering in het onderwijs springen we nog steeds met de hakken over de sloot. Er is wel progressie, maar de technologische ontwikkeling gaat gewoon sneller. Opnieuw staan de meest flexibele leerkrachten die de digitale sprong gemaakt hebben aan de overkant van de sloot te glimlachen. En die anderen? Staan zij nog aan de overkant? Doen ze poging om eerder kennis in praktijk te brengen? En komen ze met hakken over de sloot of halen ze een paar natte voeten.

In mijn eigen huis zag ik mijn zoons het adhoc opgezette hybride onderwijs consumeren. Een quickfix, die als nieuwe norm werd aangenomen. Maar wat was het gevolg van bij de leerlingen. Lees het in deel 1 van deze drieluik. In deel 2 ga ik dieper in waarom het huidige onderwijssysteem niet meer houdbaar is in deze tijd. In deel 3 zal ik aan de hand van 3 thema’s uitleggen wat het onderwijs zou kunnen helpen een ruime digitale sprong te maken.

In eigen huis

Mijn oudste zoon is een digitale creatieveling. Hij studeert CMD aan de HU. Driekwart jaar kreeg hij in het prachtige nieuwe pand lessen en toen werd hij door de schoolsluitingen verbannen met een laptop naar zijn kamer. Hij leerde op afstand samenwerken in projectgroepen. Zoals bekend bij HBO heb je niet dagelijks les of zelfstudie uren, dus hij verveelde zich dagenlang. Maar vanuit verveling ontstaan altijd nieuwe creatieve ideeën. Daarover zal ik verderop vertellen. We zijn nu bijna 2 jaar verder en hij is nog maar 4x in Utrecht geweest. Hij staat nu op het punt om een stage te regelen voor februari 2022 in de hoop fysiek door het bedrijf te lopen en werkervaring op te doen.

Mijn middelste zoon heeft zijn examen in Coronatijd gedaan. Hij ervaarde het halve klassensysteem als een heel gebrekkige oplossing. Op school waren het prima lessen (voor zover je als een puber les prima vindt). Op een gegeven moment liep hij met zijn iPhone door het huis zijn les te volgen. Ik was benieuwd en keek een keer mee. Er was een whiteboard schuin in beeld en je hoorde in de verte een docent een economieles geven. Er was natuurlijk niets van te zien. Zonder interactie met de thuiszitters.

Hij moest natuurlijk wel zijn examen halen, dus hij ging op YouTube op zoek naar docenten die met korte heldere uitleg de examenstof doornamen. Ondertussen heeft hij een oude Tomos brommer gekocht en heeft hij die opgeknapt. Met de wetenschap dat op YouTube experts te vinden zijn, heeft hij zijn kennis in motoren vergroot. Na wat wat geknutsel aan de motor en uitlaat loopt zijn oude Tomos een stuk harder.
En dan wilden zijn ‘lastige’ ouders ook nog dat hij een vervolgstudie ging kiezen. Op basis van website informatie en een enkele online open middag moest iets kiezen waar hij geen idee of gevoel bij had. Hij liet het inschrijfmoment aankomen op de laatste 10 minuten voor sluitingstijd. Na de vakantie ging hij starten in Rotterdam. Drie weken later is hij gestopt. Het was toch niet de opleiding waar hij zich 4 jaar voor wilde gaan inzetten. Nu werkt hij 40 uur per week bij Picnic boodschappenservice of zoals de dropouts met een tussenjaar zelf zeggen: ze zitten in het propedeuse jaar van de Picnic-academy. En hoe gaat het met een nieuwe studiekeuze maken? Er zijn alweer geen fysieke open dagen.

En dan mijn jongste zoon die door het gemis aan steun en begeleiding vanuit school ook worstelde met zijn voorlaatste jaar VWO. De goedvoorbereide online lessen met interactie waren goed en effectief. Maar het dieptepunt was toch wel een docent, die met een muts van aluminiumfolie op voor de camera zat en tegen een leerling met wifi problemen zegt dat ze beter de wasmachine en koelkast uit kan zetten voor een beter ontvangst.
De zelfstudiemomenten waren het zwaarst als de verleiding thuis op de loer liggen. Want plugins programmeren voor Minecraft Geocraft is toch veel leuker dan school. Ook het bouwen van een portfolio website voor zijn oudste broer is veel leuker. Hij doubleert en doet ook in een paar vakken examen dit schooljaar.

Uit verveling ontstaan de creatiefste dingen. Die zoons van mij leerden door de verveling ook ondernemersschap. Oudste zoon wilde graag zijn ontwerpen op kleding drukken. Middelste zoon zag een kans om een zakcentje te verdienen. En jongste zoon dook in een eigenhandig gebouwde site met webshopsyteem. En zo was STRM CO geboren! De handen werden ineen geslagen en ze gingen aan de slag met een zeefdrukset. In de avonduren filmden ze aankondigingen voor hun insta. Met 30 exclusieve STRM t-shirts organiseerden ze de ‘drop’ en met groot succes. Binnen een avond waren ze uitverkocht!

De digitale sprong in het onderwijs

Wat zie ik in onderwijsland na de lockdowns gebeuren? In maart 2020 is de digitale sprong in het onderwijs gedwongen ingezet. Digitale mogelijkheden werden massaal geadopteerd. Schoolteams leerden online communiceren en lesgeven. De term Hybride onderwijs werd geïntroduceerd in de media, waarmee eigenlijk ‘onderwijs op afstand’ bedoeld werd. Het verschil werd later pijnlijk duidelijk. Omdat iedere leerkracht zijn eigen draai gaf aan onderwijs, wat nog niet eerder massaal gedaan was, zag je grote verschillen.

Bijv. een leerkracht die geloofde in haar eigen verbale didactiek, liet leerlingen 5 uur achtereen voor de camera van hun laptop zitten. Ze gaf verbale instructie en liet ze zelfstandig werken en ze corrigeerde de wiebelende leerlingen zelfs op hun gedrag. Alsof ze in de fysieke klas zaten. Maar ook die leerkracht NT2 van het nieuwkomersonderwijs, die de kracht van digitale middelen vertaalde naar de situatie. Zij zorgde dat leerlingen toch talige opdrachten deden. Dit zorgde niet alleen voor taalontwikkeling maar ook verbondenheid.

Ik schreef eerder over de digitale sprong, wat ik zo’n mooi positief woord vind. Dat woord adopteerde ik vanaf dat moment. En ik ben benieuwd wat er nog zichtbaar is van de digitale sprong sinds voorjaar 2020. We hadden namelijk in Nederland een grote verandering aangebracht in het onderwijs. De scholen gingen weer open, de scholen sloten weer en de zomer van 2021 zou de mooiste worden na alle misere. Deskundigen hielden de adem in of onze bevolking iets geleerd had en een gedragsverandering zou tonen. En ik keek met spanning naar het onderwijs. Wat nemen de leerkrachten mee en wat gaan ze anders doen?

Naar mijn mening schreeuwt het onderwijs om verandering in de vorm van een wendbare mentaliteit en acceptatie van digitale middelen. En de digitale sprong kan een nieuw fundament zijn in het onderwijs. Lees verder in deel 2 van deze drieluik.

Rijksmuseum op hol – Minecraft Education Edition wereld

Het is chaos in het Rijksmuseum! Alle schilderijen zijn van hun plek en liggen samen met verschillende voorwerpen, dieren en mensen verspreid over de Eregalerij. Kun jij binnen 30 minuten De Nachtwacht, het Melkmeisje en De bedreigde zwaan vinden en weer op de juiste plek terughangen voordat de museumbezoekers komen?

https://www.rijksmuseum.nl/nl/onderwijs/primair-onderwijs/online-lesmateriaal/rijksmuseum-op-hol

Vloggen als verwerkingsopdracht

Daar worden je leerlingen enthousiast van.

Er wordt wat afgevlogd vandaag de dag, en over de gekste onderwerpen. Vooral de jeugd is er dol op. En dat is voor jou goed nieuws, want zo heb je een nieuw middel om verwerkingsopdrachten in te verpakken. Maar hoe vlieg je dat aan? Waar laat je je leerlingen over vloggen? En wat worden ze er wijzer van? In deze video laten Rik en Sebastiaan zien hoe je de hele klas enthousiast aan het vloggen krijgt – volledig educatief verantwoord, uiteraard!

Informatie zoeken leer je natuurlijk / bewust

Uit onderzoek blijkt dat er geen digital natives bestaan. Alle jongeren hebben ict-vaardigheden bewust moeten leren, zegt Paul Kirschner.

Voorwaarden tot informatie zoeken en verwerken:

  1. Voldoende tot goede leesvaardigheid
  2. Begeleiding van een vaardige leerkracht, expert of tutor

De rol van de leerkracht is van groot belang bij het ontwikkelen van een onderzoekende houding. In deze kwaliteitskaart van School aan Zet wordt gerefereerd aan coachingskwaliteiten dmv vragen stellen.

School aan zet gaat uit van de Taxonomie van Bloom. Prima tool, mits je het oude piramidemodel vervangt voor het horizontale model. Er is namelijk geen rangorde.

Horizontaal model Taxonomie van Bloom

In Talent voeden noemt Juliette Walma van de Molen de taxonomie voor alle leerlingen en niet alleen (hoog)begaafden. Iedereen heeft een eigen persoonlijk bereik (range) van leren.

Vragen leren stellen

Hier volgen startvragen voor een beginnend repertoire

Start met
Wat weet je al over …?
Wat heb je? Wat heb je gedacht/bedacht?
Doorvragen om tot een concept te komen
Hoe weet je dat?
Hoe kwam je op dat idee?
Geef eens een voorbeeld?
Kun je daar iets meer over vertellen?
Onderzoeksvraag formuleren
Wat weet je nu nog niet?
Wat wil je nu gaan onderzoeken?
Vertel eens in je eigen woorden… ?
Gezamenlijk reflecteren op informatie en bronnen
Welke verschillen (overeenkomsten) zie je in…
Wat denk je dat … daarmee wordt bedoeld?
Wat vind je van wat … heeft gezegd? Ben je het er mee eens of oneens? Waarom?
Zou het helpen om een tekening/schets te maken?
Info beoordelen op waarde
Hoe komt dit overeen met wat je op je onderzoeksformulier heb geschreven?
Zou je dit ook anders kunnen opschrijven?
Staat deze info bij verschillende gerenommeerde bronnen?
Reflectie
Zijn alle antwoorden gevonden? Hoe weet je dat zeker?
En hoe zit het met (tegenvoorbeeld)?
Wanneer je dit probleem neemt als voorbeeld, wat kun je dan in het algemeen zeggen over vergelijkbare problemen?

In onderstaand onderzoek van Wetenschap in de klas kun je van pagina 20 t/m 25 lezen over de rol van de leerkracht. Na de belangrijke tips ‘Durf loslaten, bouw aan eigenaarschap’ en ‘Bouw aan een onderzoekend onderwijsklimaat, waar nieuwsgierigheid centraal staat’ wordt de term Scaffolding uitgelegd.

Scaffolding
Om leerlingen genoeg te ondersteunen bij het onderzoekend leren, zonder teveel te sturen,
kun je gebruik maken van scaffolding.

Lees verder “Informatie zoeken leer je natuurlijk / bewust”