Afgelopen maanden voerde ik een digitaal experiment uit, waar ik vragen over kreeg en waar ik vandaag antwoord op probeer te geven. Ik heb op een onderwerp gezocht, die buiten mijn huidige patroon ligt. Mijn gewoonlijke onderwerpen zijn natuurlijk onderwijs en digitale geletterdheid, soms over mijn hobby’s of voor mijn nieuwe huis. Maar nu zocht ik iets nieuws. En zo veranderde mijn Google bubble. Een klein tipje van de sluier? Je digitale profiel is van invloed op informatie dat je voorgeschoteld krijgt.
Aanleiding
Ik speel vaak met de gedachte: Wat is het doel van onderwijs en de plek van Digitale Geletterdheid daarin. Logisch, want in mijn opleidingsgroepen discussieer ik graag over dit onderwerp. De conclusie is vaak dat de digitale wereld meer invloed op ons leven heeft dan dat we willen geloven. En dat de digitale wereld ook niet buiten de muren van een school gehouden kan worden.
Ik heb de overtuiging dat je iedere kind digitale vaardigheden bij moet brengen net als leren fietsen. Digitale vaardigheden, die je leert hoe je technisch een device kan bedienen is het eerste stapje. Het tweede stapje is de ‘verkeersregels’ van het internet. We noemden dat vroeger Netiquette. En ten slotte is het derde stapje inzicht krijgen en ‘verkeerssituaties’ inschatten.
In mijn opleidingsgroepen krijg ik ook vaak de opmerking, dat leerlingen dat uit zichzelf wel leren. Nou, dat is een grote mythe, die Paul Kirschner ontkracht. Als de evolutie ons in eeuwen heel langzaam veranderd heeft, hoe zou het dan kunnen dat we in een paar decennia digitaal hebben leren denken. En zelfs dat digitaal denken aangeboren is! Het digitaal denken leren leerlingen van anderen. Dat kunnen hun ouders of docenten zijn, maar meestal leren ze het van leeftijdsgenoten. Dat is al een belangrijke tip voor je lessen Mediawijsheid. Wanneer je zorgt voor een open gespreksruimte om situaties te bespreken zullen alle deelnemers (leerlingen en docenten) van elkaar kunnen leren.
De link naar Digitale Geletterdheid
Onder de noemer Informatievaardigheden van Digitale geletterdheid gaan we ervan uit dat leerlingen zoekstrategieën ontwikkelen. Mijn ervaring is dat leren vinden een kunst is voor leerlingen en zeker via een en hetzelfde IP-adres van een school. Zo krijg je op school andere resultaten via Google, dan wanneer je thuis informatie opzoekt.
Probeer maar eens uit met de hoogte van de Eiffeltoren opzoeken. Wat is nou de werkelijke hoogte? Ik vind 300m, 313m, 324m, 330m en zelfs 333m. En wanneer er een bepaalde site veelvuldig vanaf een IP-adres wordt aangeklikt ontstaat er een Google bubble. Je zult volgende keren deze site dan ook hoger in het Google lijstje zien verschijnen.
Er bestaat ook een Google bubble op basis van je browser. Zowel Chrome als Edge laat je tegenwoordig inloggen, waardoor je surfgedrag aan je account worden gekoppeld. Hierdoor ontstaat er een digitaal profiel. En omdat het gemakkelijk is om ingelogd te blijven, is je surfgedrag het nieuwe goud voor de techreuzen. En je moet weten dat bv. YouTube natuurlijk ook van moederbedrijf Google is en bv. LinkedIn van Microsoft is. Zo ontstaan er bij surfgedrag allerlei nieuwe lijntjes naar informatie en ook van platform naar platform. En de algoritmes gaan je op allerlei plekken aanbevelingen doen. De NOS deed daar in verkiezingstijd oa onderzoek naar en noemt dat echoen.
Het is eenvoudig om je eigen ‘filterbubbel’ op YouTube te maken. Wie politieke video’s op YouTube kijkt, krijgt meteen meer video’s van die partijen op zijn voorpagina. Bovendien bedenken de slimme algoritmes van het videoplatform welke gerelateerde video’s nog meer bij je passen, gebaseerd op je kijkgedrag, concludeert de NOS na gezamenlijk onderzoek met Pointer en De Groene Amsterdammer.
Wat je zou moeten leren is, een digitaal bewustzijn. Bezoek je een webshop via je ingelogde browser of kies je ervoor om ‘incognito‘ te surfen. Wat er gebeurt als je incognito browst? Chrome en ook Edge slaat je browsergeschiedenis, cookies en sitegegevens of op formulieren opgegeven informatie niet op. Of surf je helemaal met een andere browser zoals Brave en zoek je naar informatie via DuckDuckGo.
Mijn nieuwe Google bubble
Mijn experiment begint bij toeval, toen ik de tip kreeg om de Netflix docu ‘Cowspiritacy’ te kijken. Een docu over onze ecologische footprint. Ik google eerst even of ik de spelling goed heb en zoek daarna op Netflix de film. Mijn digitale profiel is al veranderd.
Een tweede lijntje voor mijn Google algoritme is de hoogleraar Jan Rotmans, die ik al jaren volg. In 2012 zag ik hem voor het eerst spreken over zijn vak transitiekunde en de aankomende omslag in het onderwijs. Ik ben hem gaan volgen via Twitter. Vlak voor de Covid-crisis adviseert hij de overheid en de bouwsector en hij schrijft daarna een boek ‘Omarm de chaos’. Daarin vertelt hij voor allerlei verschillende sectoren welke veranderingen er aankomen. Naast advies voor het onderwijs geeft hij ook toekomstperspectieven van o.a. klimaatverandering en de bouw. Hij schets dmv een futuristisch afbeelding hoe Nederland aan de slag zouden moeten om het woningprobleem aan te pakken nu de zeespiegel stijgt. Ik vind dat interessant en zoek wat meer info en stuit op Youtube video’s. (Hahaha, heb je ook als eerste gekeken waar jouw woonplaats ligt en of je natte voeten gaat krijgen?!)
Als derde lijntje volg ik via andere social media ‘innovatieve ontwikkelingen’. Dat vind ik belangrijk om soms wat meer duiding te geven aan mijn opleidingsgroepen als ik de invloed van techniek wil duiden. Techniek zorgt er namelijk voor dat onze productieprocessen steeds efficienter worden. Maar ook welke beroepen er nodig zijn en nu al verdwijnen door onze digitale technologie. Zo kwam ik via Tegenlicht op afleveringen over nieuwe energiebronnen en modern boeren met drones. Ondertussen heb ik in december gekozen voor een elektrische auto ipv diesel en ik heb me verdiept in zonnepanelen. Dit is natuurlijk een bijzonder lijntje wat me steeds meer drijft naar het label van ecologisch activisme. Want wat gebeurt er op mijn tijdlijn van social media (Facebook, Twitter en zelfs LinkedIn!)? Ik krijg steeds meer aanbevolen post en artikelen.
En na het zoeken naar de Netflix-docu volgen er steeds weer nieuwe artikelen van voorstanders en tegenstanders van de klimaatcrisis. Van informatieve artikelen tot geretweette meningen en van experts en deskundigen tot innovatieve landbouwprojecten, zelfs bij mij in de buurt. Ik zei het al, de algoritmes worden aan het werk gezet en zorgen steeds weer tot nieuwe info. Dus bedenk daarbij dat algoritmes altijd prikkelender zullen zijn dan de vorige. Dat zie je zowel bij social media als YouTube als bij Netflix. Door regelmatig posts, tweets en artikelen te liken en te delen voed je het algoritme.
Mijn digitale profiel is in een paar maanden danig veranderd. Sterker nog, anderen hebben een andere indruk van me gekregen. Maar ik ben geen eco-nerd, ik heb geen mening over boeren en ik ben geen activist. Maar ik wil me wel graag goed laten informeren om mijn eigen visie op de toekomst te bepalen, zodat ik in de scholen het gesprek kan voeren, waarom we leerlingen digitaal vaardiger moeten maken.
Tot slot
Om deze redenen heb ik nu mijn social media even op een laag pitje gezet en wat ik post zal ik volledig op eigen titel doen. Ik zal eens kijken of ik mijn algoritme weer tot rust kan krijgen. Conclusie van dit digitaal experiment: Je digitale profiel is van invloed op informatie dat je voorgeschoteld krijgt. Daarom vind ik het belangrijk dat leerlingen in een veilige omgeving leren hoe de wereld in elkaar steekt en dat ze op basis van deze kennis de verkregen info verwerken en checken. Zonder kennis heb je geen kapstokje als referentiekader. Dit is onder andere een reden dat gefundeerd onderwijs verder gaat dan Rekenen, Taal en Spelling.