Ik doe ook mee aan het initiatief #hierniet van Netwerk Mediawijs. Het woord ‘Uiteraard’ zou ik moeten toevoegen.
Ik heb social media leren kennen via Twitter in 2008. En ik vond daar gelijkgestemmenden onderwijsprofessionals, die wilden samenwerken, ideeen uitwisselen en feedback geven. Ik werkte zelf mee aan initiatieven en hield er zelfs mijn huidige baan aan over. De positieve kracht van social media die langszaam verdrongen is door onbehoorlijk taalgebruik tot zelfs bedreigingen.
Maar even voor de duidelijkheid … ik laat mij niet wegpesten. #hierniet
Ons internet kan vriendelijker. Het is hoog tijd dat er iets verandert aan de manier waarop we online met elkaar omgaan. Dat vind ik niet alleen: 70% van de Nederlanders het anders moet.
Dit Integratie- en Innovatiemodel is speciaal ontwikkeld voor de opleiding Specialist Digitale Geletterdheid.
𝗩𝗶𝘀𝗶𝗲 𝗼𝗽 𝗗𝗶𝗴𝗶𝘁𝗮𝗹𝗲 𝗚𝗲𝗹𝗲𝘁𝘁𝗲𝗿𝗱𝗵𝗲𝗶𝗱.
Dat is nog niet zo makkelijk!
🔴 We bekijken het onderwerp tijdens de opleiding vanuit het leerling- en daarna vanuit leerkracht- en schoolperspectief.
🔴 Het doel is namelijk dat de komende jaren digitaal geletterde leerlingen je school verlaten! Daarom is het belangrijk om als schoolteam een gezamenlijke focus op Digitale Geletterdheid te krijgen. Met een heldere visie is de stap om DG te integreren in je onderwijssituatie een stuk makkelijker.
2. 𝗟𝗲𝗿𝗲𝗻 𝗲𝗻 𝗟𝗲𝘀𝗴𝗲𝘃𝗲𝗻 𝘃𝗮𝗻 𝗗𝗶𝗴𝗶𝘁𝗮𝗹𝗲 𝗚𝗲𝗹𝗲𝘁𝘁𝗲𝗿𝗱𝗵𝗲𝗶𝗱 Na Visie is Leren en Lesgeven van Digitale Geletterdheid het tweede blok van de opleiding Specialist Digitale Geletterdheid.
🔴 Hoe je de leerlijnen DG integreert bepaal je meestal niet alleen. Je leert in de opleiding, hoe je bewust een ICT-werkgroep samenstelt, waar je goed mee samen kan werken.
🔴 Welke werkvormen kun je toepassen, waarmee je DG dagelijks in je lessen gebruikt.
🔴 En de bewustwording van je schoolteam dat Digitale Geletterdheid niet een vak is, maar kennis en vaardigheden die je verweeft in je lessen. Waarschijnlijk doe je onbewust al bijna 50% van de leerlijnen.
3. 𝗗𝗼𝗲𝗹𝗲𝗻 𝗿𝗲𝗮𝗹𝗶𝘀𝗲𝗿𝗲𝗻 𝘃𝗮𝗻 𝗗𝗶𝗴𝗶𝘁𝗮𝗹𝗲 𝗚𝗲𝗹𝗲𝘁𝘁𝗲𝗿𝗱𝗵𝗲𝗶𝗱 Tijdens de opleiding Specialist Digitale Geletterdheid beantwoorden we de meest gestelde vraag: Hoe krijg ik al die doelen van Digitale Geletterdheid in mijn onderwijssituatie geïntegreerd?
🔴 Samen met de andere deelnemers bedenken we korte termijndoelen om die vervolgens in een projectmatig plan te zetten. Tijdens de opleiding ga je dit project uitvoeren. En na 5 maanden start je alweer een 2e project op.
🔴 Je moet je realiseren dat de leerlijnen uit 4 domeinen bestaan (praktische ICT-vaardigheden, Mediawijsheid, digitale Informatievaardigheden en Computational Thinking). Neem voor de invoering van deze leerlijnen ruim de tijd. Zeker zo’n 3 jaar!
🔴 Het doel van DG is dat iedere leerling de software of het device kan kiezen voor het doel wat het moet uitvoeren. Dan beheerst de leerling fase 3 van de SLO leerlijnen.
🔴 Als leerlingen fase 3 moeten beheersen, dan zullen leerkrachten ook hun kennis en vaardigheden moeten vergroten. In de opleiding introduceren we een eenvoudige doeltreffende competentieset.
🔴 Werken aan competenties van leerkrachten vraagt een gedifferentieerde aanpak. De benodigde kennis van onderbouwleerkracht verschilt namelijk van een bovenbouwleerkracht.
🔴 In de opleiding bekijken we de leerlijnen vanuit Kennisoverdracht en Kennisconstructie. Zo zoeken we de integratie op voor jouw onderwijssituatie.
🔴 We zoeken verbindingen op met Onderzoekend en Ontwerpend leren, Wetenschap en Techniek en STEAM. Zo zet je Computational thinking in als een andere werkvorm.
🔴 En we zoeken de mogelijkheden op van Blended Learning. Door het gebruik van een digitaal platform kun je Digitale Geletterdheid op een laagdrempelige manier in je dagelijkse praktijk toevoegen.
Mijn huis hangt vol slimme apparaten aangestuurd door een digitale assistent. In mijn auto praat ik tegen mijn navigatie-app en Whats app. Maar als ik een commando niet in de juiste volgorde zegt, snapt mijn assistent me niet.
En toen kwam in december 2022 uit het niets ChatGPT in mijn leven….
Eindelijk begrijpt mijn nieuwe AI assistent me direct. Hij is echt slim. Hij verrast me met zijn info. Hij is to the point. Hij is echt slim (heb ik dat al gezegd?) Maar ja, hij is alleen niet grappig…! Na allerlei opdrachten/prompt geven om uit te proberen, ga ik op zoek naar mogelijkheden voor het onderwijs. Maar wat is er makkelijker dan het AI zelf te vragen. Dit is het resultaat. Wat vind jij er van?
Het aanleren van de prompt
In de moderne wereld van vandaag spelen technologie en kunstmatige intelligentie een steeds grotere rol in ons dagelijks leven. Een opkomende trend in het onderwijs is het gebruik van Chat GPT (Generative Pre-trained Transformer) om interactieve leerervaringen te creëren. Het aanleren van de prompt, oftewel de instructie of vraag die aan het model wordt gegeven, is een essentieel aspect bij het gebruik van Chat GPT in het onderwijs.
Door studenten te leren hoe ze de prompt moeten formuleren, kunnen ze de juiste informatie en feedback van het model verkrijgen. Het is belangrijk om duidelijke en specifieke instructies te geven, zodat het model begrijpt wat er van het gevraagd wordt. Het is ook handig om voorbeelden te geven van effectieve prompts, zodat studenten een idee krijgen van hoe ze het model kunnen benaderen
Het bepalen van lesdoelen
Voordat je Chat GPT in het onderwijs implementeert, is het van cruciaal belang om duidelijke lesdoelen te bepalen. Wat wil je dat de studenten bereiken met behulp van dit model? Het identificeren van specifieke doelen zal helpen om gerichte instructie te geven en ervoor te zorgen dat het gebruik van Chat GPT een waardevolle toevoeging is aan het leerproces.
Enkele mogelijke lesdoelen kunnen zijn: het ontwikkelen van schrijfvaardigheden, het verkennen van complexe concepten, het stimuleren van kritisch denken of het bieden van gepersonaliseerde feedback. Door deze doelen helder te definiëren, kunnen leraren de juiste strategieën en benaderingen toepassen om het maximale uit Chat GPT te halen.
Voorbeelden van lessen
Er zijn verschillende manieren waarop Chat GPT in de klas kan worden gebruikt. Hier zijn enkele voorbeelden van lessen waarin Chat GPT een waardevol hulpmiddel kan zijn:
Schrijfondersteuning: Studenten kunnen Chat GPT gebruiken als een schrijfmaatje om feedback te krijgen op hun essays, verhalen of andere schrijfopdrachten. Het model kan helpen bij het identificeren van grammaticale fouten, het verbeteren van zinsconstructies en het geven van suggesties voor betere formuleringen.
Onderzoeksondersteuning: Bij het uitvoeren van onderzoeksprojecten kunnen studenten Chat GPT raadplegen om extra informatie, bronnen of perspectieven te verkrijgen. Het model kan dienen als een interactieve bibliotheek die studenten helpt bij het vinden van relevante inhoud voor hun studie.
Taal- en woordenschatontwikkeling: Chat GPT kan gebruikt worden om studenten te helpen nieuwe woorden te leren en hun taalvaardigheden te verbeteren. Leraren kunnen studenten uitdagen om synoniemen of antoniemen te vragen, betekenisvolle zinnen te construeren of vragen te stellen
Wat weten diensten die je op het internet gebruikt eigenlijk van je? Waag heeft binnen het Digitale Identiteitslab een bordspel ontwikkeld dat het gesprek over privacy en het gebruik van je data online op gang kan helpen.
Ganzenbord?
We hebben voor het spel het oer-Hollandse ganzenbordspel als vorm gekozen, omdat de spelregels van dat spel bij veel mensen wel bekend zullen zijn. Maar het spelen met je data pakt in de praktijk wellicht toch wat anders uit dan je gewend bent!
Fiches en pionnen: die van het originele ganzenbord kunnen worden gebruikt, of willekeurige andere vormen, zolang ze maar in dezelfde kleur zijn, zodat duidelijk is welke fiches bij welke speler horen.
Afgelopen maanden voerde ik een digitaal experiment uit, waar ik vragen over kreeg en waar ik vandaag antwoord op probeer te geven. Ik heb op een onderwerp gezocht, die buiten mijn huidige patroon ligt. Mijn gewoonlijke onderwerpen zijn natuurlijk onderwijs en digitale geletterdheid, soms over mijn hobby’s of voor mijn nieuwe huis. Maar nu zocht ik iets nieuws. En zo veranderde mijn Google bubble. Een klein tipje van de sluier? Je digitale profiel is van invloed op informatie dat je voorgeschoteld krijgt.
Aanleiding
Ik speel vaak met de gedachte: Wat is het doel van onderwijs en de plek van Digitale Geletterdheid daarin. Logisch, want in mijn opleidingsgroepen discussieer ik graag over dit onderwerp. De conclusie is vaak dat de digitale wereld meer invloed op ons leven heeft dan dat we willen geloven. En dat de digitale wereld ook niet buiten de muren van een school gehouden kan worden.
Ik heb de overtuiging dat je iedere kind digitale vaardigheden bij moet brengen net als leren fietsen. Digitale vaardigheden, die je leert hoe je technisch een device kan bedienen is het eerste stapje. Het tweede stapje is de ‘verkeersregels’ van het internet. We noemden dat vroeger Netiquette. En ten slotte is het derde stapje inzicht krijgen en ‘verkeerssituaties’ inschatten.
In mijn opleidingsgroepen krijg ik ook vaak de opmerking, dat leerlingen dat uit zichzelf wel leren. Nou, dat is een grote mythe, die Paul Kirschner ontkracht. Als de evolutie ons in eeuwen heel langzaam veranderd heeft, hoe zou het dan kunnen dat we in een paar decennia digitaal hebben leren denken. En zelfs dat digitaal denken aangeboren is! Het digitaal denken leren leerlingen van anderen. Dat kunnen hun ouders of docenten zijn, maar meestal leren ze het van leeftijdsgenoten. Dat is al een belangrijke tip voor je lessen Mediawijsheid. Wanneer je zorgt voor een open gespreksruimte om situaties te bespreken zullen alle deelnemers (leerlingen en docenten) van elkaar kunnen leren.
De link naar Digitale Geletterdheid
Onder de noemer Informatievaardigheden van Digitale geletterdheid gaan we ervan uit dat leerlingen zoekstrategieën ontwikkelen. Mijn ervaring is dat leren vinden een kunst is voor leerlingen en zeker via een en hetzelfde IP-adres van een school. Zo krijg je op school andere resultaten via Google, dan wanneer je thuis informatie opzoekt.
Probeer maar eens uit met de hoogte van de Eiffeltoren opzoeken. Wat is nou de werkelijke hoogte? Ik vind 300m, 313m, 324m, 330m en zelfs 333m. En wanneer er een bepaalde site veelvuldig vanaf een IP-adres wordt aangeklikt ontstaat er een Google bubble. Je zult volgende keren deze site dan ook hoger in het Google lijstje zien verschijnen.
Er bestaat ook een Google bubble op basis van je browser. Zowel Chrome als Edge laat je tegenwoordig inloggen, waardoor je surfgedrag aan je account worden gekoppeld. Hierdoor ontstaat er een digitaal profiel. En omdat het gemakkelijk is om ingelogd te blijven, is je surfgedrag het nieuwe goud voor de techreuzen. En je moet weten dat bv. YouTube natuurlijk ook van moederbedrijf Google is en bv. LinkedIn van Microsoft is. Zo ontstaan er bij surfgedrag allerlei nieuwe lijntjes naar informatie en ook van platform naar platform. En de algoritmes gaan je op allerlei plekken aanbevelingen doen. De NOS deed daar in verkiezingstijd oa onderzoek naar en noemt dat echoen.
Het is eenvoudig om je eigen ‘filterbubbel’ op YouTube te maken. Wie politieke video’s op YouTube kijkt, krijgt meteen meer video’s van die partijen op zijn voorpagina. Bovendien bedenken de slimme algoritmes van het videoplatform welke gerelateerde video’s nog meer bij je passen, gebaseerd op je kijkgedrag, concludeert de NOS na gezamenlijk onderzoek met Pointer en De Groene Amsterdammer.
Wat je zou moeten leren is, een digitaal bewustzijn. Bezoek je een webshop via je ingelogde browser of kies je ervoor om ‘incognito‘ te surfen. Wat er gebeurt als je incognito browst? Chrome en ook Edge slaat je browsergeschiedenis, cookies en sitegegevens of op formulieren opgegeven informatie niet op. Of surf je helemaal met een andere browser zoals Brave en zoek je naar informatie via DuckDuckGo.
Mijn nieuwe Google bubble
Mijn experiment begint bij toeval, toen ik de tip kreeg om de Netflix docu ‘Cowspiritacy’ te kijken. Een docu over onze ecologische footprint. Ik google eerst even of ik de spelling goed heb en zoek daarna op Netflix de film. Mijn digitale profiel is al veranderd.
Een tweede lijntje voor mijn Google algoritme is de hoogleraar Jan Rotmans, die ik al jaren volg. In 2012 zag ik hem voor het eerst spreken over zijn vak transitiekunde en de aankomende omslag in het onderwijs. Ik ben hem gaan volgen via Twitter. Vlak voor de Covid-crisis adviseert hij de overheid en de bouwsector en hij schrijft daarna een boek ‘Omarm de chaos’. Daarin vertelt hij voor allerlei verschillende sectoren welke veranderingen er aankomen. Naast advies voor het onderwijs geeft hij ook toekomstperspectieven van o.a. klimaatverandering en de bouw. Hij schets dmv een futuristisch afbeelding hoe Nederland aan de slag zouden moeten om het woningprobleem aan te pakken nu de zeespiegel stijgt. Ik vind dat interessant en zoek wat meer info en stuit op Youtube video’s. (Hahaha, heb je ook als eerste gekeken waar jouw woonplaats ligt en of je natte voeten gaat krijgen?!)
De komende 10 jaar worden bepalend of we Nederland toekomstbestendig kunnen maken. Ons land staat voor een formidabele opgave: een energie-, klimaat-, water-, natuur-, landbouw- en woningopgave. Als we alle beschikbare kennis en expertise bundelen, dan kunnen we dit klaarspelen pic.twitter.com/64zQXh0hlh
Als derde lijntje volg ik via andere social media ‘innovatieve ontwikkelingen’. Dat vind ik belangrijk om soms wat meer duiding te geven aan mijn opleidingsgroepen als ik de invloed van techniek wil duiden. Techniek zorgt er namelijk voor dat onze productieprocessen steeds efficienter worden. Maar ook welke beroepen er nodig zijn en nu al verdwijnen door onze digitale technologie. Zo kwam ik via Tegenlicht op afleveringen over nieuwe energiebronnen en modern boeren met drones. Ondertussen heb ik in december gekozen voor een elektrische auto ipv diesel en ik heb me verdiept in zonnepanelen. Dit is natuurlijk een bijzonder lijntje wat me steeds meer drijft naar het label van ecologisch activisme. Want wat gebeurt er op mijn tijdlijn van social media (Facebook, Twitter en zelfs LinkedIn!)? Ik krijg steeds meer aanbevolen post en artikelen.
En na het zoeken naar de Netflix-docu volgen er steeds weer nieuwe artikelen van voorstanders en tegenstanders van de klimaatcrisis. Van informatieve artikelen tot geretweette meningen en van experts en deskundigen tot innovatieve landbouwprojecten, zelfs bij mij in de buurt. Ik zei het al, de algoritmes worden aan het werk gezet en zorgen steeds weer tot nieuwe info. Dus bedenk daarbij dat algoritmes altijd prikkelender zullen zijn dan de vorige. Dat zie je zowel bij social media als YouTube als bij Netflix. Door regelmatig posts, tweets en artikelen te liken en te delen voed je het algoritme. Mijn digitale profiel is in een paar maanden danig veranderd. Sterker nog, anderen hebben een andere indruk van me gekregen. Maar ik ben geen eco-nerd, ik heb geen mening over boeren en ik ben geen activist. Maar ik wil me wel graag goed laten informeren om mijn eigen visie op de toekomst te bepalen, zodat ik in de scholen het gesprek kan voeren, waarom we leerlingen digitaal vaardiger moeten maken.
Tot slot
Om deze redenen heb ik nu mijn social media even op een laag pitje gezet en wat ik post zal ik volledig op eigen titel doen. Ik zal eens kijken of ik mijn algoritme weer tot rust kan krijgen. Conclusie van dit digitaal experiment: Je digitale profiel is van invloed op informatie dat je voorgeschoteld krijgt. Daarom vind ik het belangrijk dat leerlingen in een veilige omgeving leren hoe de wereld in elkaar steekt en dat ze op basis van deze kennis de verkregen info verwerken en checken. Zonder kennis heb je geen kapstokje als referentiekader. Dit is onder andere een reden dat gefundeerd onderwijs verder gaat dan Rekenen, Taal en Spelling.
